Կրիպտոարժույթների ապագան ֆինանսական համակարգում. արդյո՞ք դա ֆինանսական աշխարհի ապագան է

Արդյո՞ք կրիպտոարժույթները կդառնան մեր առօրյա կյանքի անբաժանելի մասը, թե՞ կմնան որպես ֆինանսական համակարգի եզակի երևույթ։

Կրիպտոարժույթների առավելությունները

Կրիպտոարժույթները, որոնք հիմնված են բլոքչեյնի (blockchain) տեխնոլոգիայի վրա, առաջարկում են մի քանի առավելություններ, որոնք կարող են հեղափոխել ավանդական ֆինանսական համակարգը:

1. Անկենտրոնացում (Decentralization): Ավանդական ֆինանսական համակարգը վերահսկվում է կենտրոնական մարմինների կողմից, ինչպիսիք են բանկերը և կառավարությունները։ Կրիպտոարժույթները գործում են առանց միջնորդների, ինչը նշանակում է, որ գործարքները տեղի են ունենում անմիջապես օգտատերերի միջև՝ նվազեցնելով միջնորդավճարները և բյուրոկրատիան։ Սա հատկապես կարևոր է զարգացող երկրների համար, որտեղ բանկային ծառայություններն այնքան էլ հասանելի չեն։
2. Թափանցիկություն և անվտանգություն: Բլոքչեյնը հանրային մատյան է, որտեղ գրանցվում է յուրաքանչյուր գործարք։ Թեև օգտատերերը կարող են անանուն մնալ, գործարքների պատմությունը թափանցիկ է և անհնար է փոփոխել։ Սա ավելացնում է անվտանգությունը՝ կանխելով խարդախություններն ու գործարքների կեղծումները։
3. Արագ և էժան միջազգային փոխանցումներ: Ավանդական բանկային համակարգի միջոցով միջազգային փոխանցումները կարող են տևել օրեր և պահանջել բարձր միջնորդավճարներ։ Կրիպտոարժույթների միջոցով այդ գործարքները կարող են իրականացվել րոպեների ընթացքում՝ գրեթե զրոյական ծախսերով։

Տեխնիկական հիմքերը՝ բլոքչեյնի տեսակները

Կրիպտոարժույթների հիմքում ընկած է բլոքչեյն տեխնոլոգիան, որն ունի տարբեր մոդելներ.

• Proof-of-Work (PoW): Սա Bitcoin-ի կողմից օգտագործվող ապակենտրոնացման մեխանիզմն է։ Այն պահանջում է հզոր համակարգչային հաշվարկներ (մայնինգ)՝ գործարքները վավերացնելու և նոր բլոկներ ստեղծելու համար։ PoW-ի առավելությունը դրա անվտանգությունն է, իսկ թերությունը՝ հսկայական էներգիայի սպառումը։
• Proof-of-Stake (PoS): Սա ավելի նոր մոդել է, որն օգտագործում են Ethereum-ը (2022-ին անցավ այս համակարգին) և Cardano-ն։ PoS-ը չի պահանջում էներգիա սպառող հաշվարկներ. փոխարենը գործարքները վավերացվում են կրիպտոարժույթի որոշակի քանակություն ունեցող մասնակիցների կողմից։ Այն շատ ավելի էկոլոգիական է և արագ։
• Smart Contracts (Խելացի պայմանագրեր): Ethereum-ի առաջարկած տեխնոլոգիան թույլ է տալիս ավտոմատացնել պայմանագրերը՝ դրանք տեղադրելով բլոքչեյնի վրա։ Խելացի պայմանագրերը ավտոմատ կերպով իրականացնում են պայմանագրի պայմանները՝ առանց միջնորդի կարիքի։ Սա հեղափոխական է ֆինանսների, իրավունքի և ապահովագրության ոլորտների համար։

Խոչընդոտներ և մարտահրավերներ

Չնայած իրենց առավելություններին, կրիպտոարժույթները բախվում են մի քանի լուրջ խնդիրների:

1. Գների անկայունություն: Կրիպտոշուկան չափազանց անկայուն է։ Bitcoin-ի կամ այլ կրիպտոարժույթների գները կարող են կտրուկ փոփոխվել մի քանի օրվա կամ նույնիսկ ժամվա ընթացքում։ Սա դրանք անհարմար է դարձնում որպես առօրյա վճարային միջոց կամ կայուն ներդրում։
2. Կարգավորման բացակայություն: Շատ երկրների կառավարություններ դեռևս չունեն հստակ կարգավորող օրենքներ կրիպտոարժույթների համար։ Սա ստեղծում է անորոշություն, մեծացնում է խարդախությունների ռիսկը և դժվարացնում է նրանց ինտեգրումը ֆինանսական համակարգում։
3. Էկոլոգիական խնդիրներ: Բիթքոյնի մայնինգը (արդյունահանումը) պահանջում է հսկայական էներգիա, ինչը էկոլոգիական առումով մտահոգիչ է։ Թեև նոր բլոքչեյն տեխնոլոգիաները (ինչպես, օրինակ, Ethereum-ի անցումը PoS-ին) լուծում են այս խնդիրը, այն մնում է գլոբալ մարտահրավեր։

Ապագայի տեսլականը

Փորձագետները համաձայն են, որ կրիպտոարժույթները չեն փոխարինի ավանդական արժույթներին մոտ ապագայում, սակայն նրանց ազդեցությունը ֆինանսական աշխարհի վրա մեծ է։ Ահա թե ինչպես կարող է զարգանալ իրավիճակը:

• Հիբրիդային մոդել: Հավանական է, որ ապագան կլինի հիբրիդային, որտեղ ավանդական ֆինանսական հաստատությունները կօգտագործեն բլոքչեյն տեխնոլոգիան՝ իրենց ծառայությունները բարելավելու համար։ Օրինակ՝ բանկերը կարող են օգտագործել բլոքչեյնը՝ միջազգային փոխանցումներն արագացնելու համար։
• Կենտրոնական բանկերի թվային արժույթներ (CBDC): աշխարհի կենտրոնական բանկերը, ներառյալ ԱՄՆ-ը, Եվրոպան և Չինաստանը, ակտիվորեն ուսումնասիրում և զարգացնում են իրենց թվային արժույթները։ Սրանք կլինեն կրիպտոարժույթների պես թվային, բայց կկարգավորվեն կառավարության կողմից։ Սա կարող է լինել ավելի արդյունավետ, բայց նաև կվերացնի կրիպտոարժույթների հիմնական գաղափարը՝ ապակենտրոնացումը։
• Ստեյբլքոինների (Stablecoins) աճը: Գների անկայունությունը հաղթահարելու համար ստեղծվեցին ստեյբլքոինները, որոնց արժեքը կապված է կայուն ակտիվների հետ (օրինակ՝ ԱՄՆ դոլարի)։ Դրանք կարող են ծառայել որպես առօրյա վճարումների արդյունավետ միջոց՝ առանց գների տատանումների ռիսկի։

Եզրափակելով, կարելի է ասել, որ կրիպտոարժույթները չեն անհետանա։ Դրանք արդեն իսկ սկսել են փոփոխել ֆինանսական համակարգը՝ մարտահրավեր նետելով ավանդական մոդելներին։ Հավանական է, որ ապագան կլինի ոչ թե մեկի կամ մյուսի հաղթանակը, այլ ավանդական և թվային ֆինանսների միաձուլումը, որտեղ յուրաքանչյուր տարր կզբաղեցնի իր տեղը՝ հօգուտ ավելի թափանցիկ, արդյունավետ և հասանելի համաշխարհային ֆինանսական համակարգի: