Երևանի Մետրո. Խորհրդային Հսկայի Գաղտնիքները

Չնայած իր համեստ չափերին՝ ընդամենը մեկ գիծ, 10 գործող կայան, մետրոն իր մեջ պահում է մի ամբողջ դարաշրջանի գաղտնիքներ և պատմություններ։ Այն ոչ միայն արտացոլում է խորհրդային շինարարական և ճարտարապետական հավակնությունները, այլև բացահայտում է հայ ժողովրդի կամքն ու նպատակասլացությունը՝ նույնիսկ ամենաբարդ պայմաններում։

Պատմական ֆոն. Մետրոյի ծնունդը քաղաքի սրտում

1970-ական թվականներին Երևանի բնակչությունը սկսեց արագորեն աճել, և քաղաքը կանգնեց լուրջ տրանսպորտային ճգնաժամի առաջ։ Խորհրդային Միության կանոններով մետրո կարելի էր կառուցել միայն այն քաղաքներում, որոնց բնակչությունը գերազանցում էր մեկ միլիոնը։ Պաշտոնապես Երևանը դեռ չէր հասել այդ շեմին, սակայն քաղաքի ղեկավարները լավ էին հասկանում, որ ժամանակակից տրանսպորտային համակարգի կարիք կա։ Հայտնի է, որ այդ ժամանակվա քաղաքային իշխանությունները հանդուգն քայլի գնացին. նրանք առաջարկեցին կառուցել իբրև թե «արագընթաց տրամվայի» գիծ, բայց այնպես, որ ստորգետնյա թունելները և կայանները ամբողջությամբ համապատասխանեն մետրոյի չափանիշներին։ Այդ ճկուն մոտեցումը հնարավորություն տվեց շրջանցելու Մոսկվայի բյուրոկրատական խոչընդոտները։ Արդյունքում, 1981 թվականի մարտի 7-ին Երևանը դարձավ ԽՍՀՄ ութերորդ քաղաքը, որտեղ բացվեց մետրոն՝ հանրությանը ծառայելով իր բոլոր «մետրոյական» հատկանիշներով։

Ճարտարապետական հրաշքներ և թաքնված արվեստ

Երևանի մետրոյի կայանները իրական ճարտարապետական գլուխգործոցներ են։ Յուրաքանչյուր կայան ունի յուրահատուկ ձևավորում, որը արտացոլում է խորհրդային ժամանակաշրջանի էսթետիկան՝ միաժամանակ պահպանելով հայկական մշակույթի տարրերը։ Դեկորացիաների համար օգտագործվել են բացառապես բարձրորակ նյութեր՝ հայկական տուֆ, մարմար, գրանիտ և մետաղ։

• «Բարեկամություն» կայանը՝ մետրոյի վերջին կայանը, զարդարված է մետաղական զարդանախշերով, որոնք խորհրդանշում են ժողովուրդների բարեկամությունը։ Կայանի մուտքն ինքնին հիշեցնում է հին հայկական դարպաս։
• «Հանրապետության Հրապարակ» կայանը իր ճոխությամբ և հարմոնիայով հիշեցնում է հենց հրապարակի ճարտարապետական ոճը։ Այն զարդարված է կարմիր-մուգ վարդագույն մարմարով և ունի նուրբ, բայց դասական ձևավորում։
• «Երիտասարդական» կայանը առանձնանում է իր հզոր, բետոնե սյուներով, որոնք կայանին տալիս են ֆուտուրիստական տեսք՝ խորհրդանշելով ժամանակաշրջանի լավատեսությունը և զարգացման հավակնությունները։

Բացի գլխավոր կայաններից, մյուս կայանները՝ «Սասունցի Դավիթ», «Գործարանային», «Շենգավիթ», նույնպես ունեն իրենց ուրույն ոճը։ Դրանք զարդարված են ռելիեֆներով, քանդակներով և արձաններով, որոնք հաճախ մնում են անտեսանելի մետրոյի ուղևորների համար։

Գաղտնիքներ և առասպելներ. Ստորգետնյա աշխարհի անտեսանելի կողմը

Մետրոն միշտ էլ լեգենդներով և առասպելներով է շրջապատված։ Շատերը կարծում են, որ մետրոյի թունելների խորքում թաքնված են գաղտնի անցումներ, որոնք միացնում են կառավարական շենքերը և այլ կարևոր օբյեկտներ։ Այս լեգենդները սերում են խորհրդային դարաշրջանից, երբ ենթադրվում էր, որ մետրոն կարող էր ծառայել որպես ռմբապաստարան կամ գաղտնի տեղաշարժերի համար նախատեսված վայր։ Չնայած այս պատմությունները երբեք չեն հաստատվել, դրանք շարունակում են ապրել մարդկանց մտքերում՝ ավելացնելով մետրոյի գրավչությունը։

Մետրոյի ապագան. Հին ժառանգություն և նոր մարտահրավերներ

Երևանի մետրոն այսօր էլ շարունակում է մնալ քաղաքի կյանքի կարևոր մասը։ Սակայն, ինչպես և քաղաքը, մետրոն էլ ունի իր խնդիրները։ Կայանները և գնացքները պահանջում են արդիականացում, իսկ մեկ գծով քաղաքի ամբողջ տրանսպորտային բեռը տանելը անհնար է։ Այդ իսկ պատճառով, խոսվում է նոր՝ երկրորդ և երրորդ գծերի կառուցման մասին, բայց դա կպահանջի ժամանակ և հսկայական ֆինանսական ներդրումներ։

Երևանի մետրոն մեր քաղաքի հայելին է։ Այն միաժամանակ արտացոլում է մեր պատմության հզորությունը, մեր ճարտարապետների տաղանդը և մեր ժամանակների դժվարությունները։ Այն հիշեցնում է, որ քաղաքի ճակատագիրը կախված է նրանից, թե ինչպես ենք մենք հոգ տանում մեր պատմական ժառանգության մասին։