Աշխարհի ամենավտանգավոր ուտելիքները

Մարդկությունը հազարավոր տարիներ ուսումնասիրել է սնունդը, բացահայտել համեր և ստեղծել յուրահատուկ ուտեստներ։ Սակայն աշխարհի տարբեր կուլինարային մշակույթներում կան մթերքներ, որոնք իրենց մեջ թաքցնում են լուրջ վտանգներ։ Որոշ սնունդներ պարունակում են բնական թույն, մյուսները՝ վտանգավոր բակտերիաներ, իսկ որոշներն էլ վտանգավոր են մշակման սխալ մեթոդների պատճառով։ Այս հոդվածում կներկայացնենք աշխարհի ամենավտանգավոր ուտելիքները, դրանց պատմական և գիտական առանձնահատկությունները, ինչպես նաև այն պատճառները, թե ինչու մարդիկ դեռ պատրաստ են ռիսկի դիմել՝ փորձելու համար։

1. Ճապոնական ֆուգու ձուկը

Ֆուգուն, որը հայտնի է նաև որպես pufferfish, համարվում է Ճապոնիայի ամենահայտնի և ամենավտանգավոր դելիկատեսներից մեկը։ Նրա լյարդը, մաշկը և ներքին օրգանները պարունակում են տետրոդոտոքսին՝ նեյրոտոքսին, որն ավելի մահացու է, քան ցիանիդը։

• Վտանգը – ընդամենը 2 միլիգրամ տետրոդոտոքսինը կարող է սպանել մեծահասակ մարդու։
• Հատուկ պատրաստում – ֆուգուի պատրաստման թույլտվություն ստանում են միայն խիստ սերտիֆիկացված խոհարարները, ովքեր տարիներով սովորում են ճիշտ մաքրելու տեխնիկան։
• Պատմական փաստ – 1958 թվականին Ճապոնիայում ֆուգուի պատճառով մահացել է ավելի քան 100 մարդ, ինչի արդյունքում կառավարությունը խստացրել է վերահսկողությունը։

Չնայած վտանգին՝ ճապոնացիները շարունակում են ուտել ֆուգու, իսկ փորձառու խոհարարների շնորհիվ մահվան դեպքերն այսօր շատ ավելի քիչ են։

2. Կասավա (մանիոկ)

Կասավան՝ հայտնի նաև որպես մանիոկ, Աֆրիկայում, Հարավային Ամերիկայում և Ասիայում հիմնական սննդամթերքներից է։ Այն օգտագործվում է ալյուրի, խմորների, մուրաբաների և նույնիսկ ալկոհոլի արտադրության մեջ։ Սակայն կասավան պարունակում է ցիանոգեն գլիկոզիդներ, որոնք կարող են վերածվել թունավոր ցիանիդի, եթե այն ճիշտ չմշակվի։

• Վտանգը – չմշակված կասավայի օգտագործումը կարող է առաջացնել ցիանիդային թունավորում։
• Պատրաստման եղանակ – կասավան նախ պետք է լվանալ, կտրատել, երկար ժամանակ թրջել և եփել, որպեսզի հեռացվեն վտանգավոր միացությունները։
• Պատմական փաստ – Աֆրիկայի որոշ երկրներում աղքատ շրջաններում կասավայի ոչ պատշաճ պատրաստումը բերում է զանգվածային թունավորումների։

3. Հակարլ – իսլանդական շնաձուկ

Իսլանդիայի ազգային ուտեստը՝ հակարլը, պատրաստվում է թունավոր գիշատիչ շնաձկից։ Թարմ վիճակում այս ձկնատեսակը պարունակում է բարձր քանակությամբ ուրեա և տրիմեթիլամին օքսիդ, որոնք մարդու օրգանիզմի համար խիստ վնասակար են։ Իսլանդացիները մշակել են յուրահատուկ մեթոդ՝ թունավոր նյութերը հեռացնելու համար։

• Պատրաստման եղանակ – ձուկը մի քանի ամիս թաղում են ավազի մեջ, որպեսզի սկսվի բնական խմորման պրոցես, այնուհետև կախում են չորանալու ևս 2-4 ամիս։
• Բույրը և համը – հակարլի հոտը համեմատում են ամոնիակի հետ, իսկ համը՝ ծայրահեղ ուժեղ և յուրահատուկ։
• Հատուկ փաստ – նույնիսկ տեղացիները հաճախ նախընտրում են խուսափել այս ուտեստից, իսկ զբոսաշրջիկների համար այն համարվում է ծայրահեղ համարձակ փորձություն։

4. Ակի – Ջամայկայի ազգային միրգը

Ակին՝ արևադարձային միրգ, Ջամայկայի հպարտությունն է։ Սակայն այն կարող է մահացու վտանգ ներկայացնել, եթե ուտվի չհասած վիճակում։ Չհասած ակին պարունակում է հիպոգլիցին, որը առաջացնում է Ջամայկյան փսխման համախտանիշ։

• Ախտանիշները – սուր փսխում, ցնցումներ, նույնիսկ մահ։
• Օգտագործման կանոն – ուտել կարելի է միայն լիովին հասած պտուղը, երբ այն բնականաբար բացվում է և սերմերը հեշտությամբ հեռացվում են։
• Պատմական դեպքեր – Ջամայկայում յուրաքանչյուր տարի գրանցվում են հարյուրավոր թունավորման դեպքեր ակիի սխալ օգտագործման պատճառով։

5. Կասու մարցու – իտալական «կենդանի» պանիր

Կասու մարցուն՝ իտալական Սարդինիայի հատուկ պանիրը, աշխարհում հայտնի է որպես ամենավտանգավոր պանրերից մեկը։ Այն պատրաստվում է ոչխարի կաթից, բայց առանձնահատկությունը նրանում է, որ պանիրը միտումնավոր վարակում են կենդանի թրթուրներով։

• Թրթուրների դերը – դրանք արագացնում են խմորման պրոցեսը, դարձնելով պանիրը չափազանց փափուկ և յուրահատուկ։
• Վտանգը – կենդանի թրթուրների կուլ տալը կարող է առաջացնել աղիքային ինֆեկցիաներ և լուրջ վնասել առողջությանը։
• Արգելված ուտեստ – կասու մարցուն արգելված է Եվրամիությունում, բայց Սարդինիայում այն դեռ կարելի է գտնել միայնակ գյուղերում։

6. Կանադական կարմիր լոբի

Կարմիր լոբին, որը շատերն օգտագործում են սառցաբլիթներում և ապուրներում, պարունակում է ֆիտոհեմագլուտինին՝ բնական տոքսին, որն առաջացնում է սուր թունավորում։

• Վտանգը – նույնիսկ 4-5 հում լոբի ուտելը կարող է առաջացնել գլխապտույտ, փսխում և որովայնային ցավեր։
• Պատրաստման եղանակ – լոբին պետք է գիշերը թրջել, ապա եփել առնվազն 10 րոպե բարձր ջերմաստիճանում։
• Հատուկ դիտարկում – կիսաչեփ լոբին նույնիսկ ավելի վտանգավոր է, քան հում վիճակում։

7. Սանրեր և այլ մոլուսկներ

Ծովամթերքների որոշ տեսակներ՝ հատկապես սանրերը և միդիաները, կարող են կուտակել պարալիտիկ շելֆիշի տոքսին։ Այս նյութը չի ոչնչանում նույնիսկ բարձր ջերմաստիճանում։

• Վտանգի ազդեցություն – կարող է առաջացնել մկանային թուլություն, շնչառական խանգարումներ և մահ։
• Կանխարգելում – անհրաժեշտ է վստահ լինել ծովամթերքի ծագման և սանիտարական ստուգումների մեջ։

Աշխարհը լի է վտանգավոր, բայց գրավիչ ուտեստներով։ Մարդիկ պատրաստ են ռիսկի դիմել, որպեսզի փորձեն նոր համեր և եզակի փորձառություններ։ Սակայն անհրաժեշտ է միշտ իմանալ մթերքների վտանգները, հասկանալ պատրաստման կանոնները և վստահ լինել սննդի անվտանգության մեջ։

Այս սնունդները մեզ հիշեցնում են, որ բնությունը նույնքան առատաձեռն է, որքան վտանգավոր։