Անխելք հանճարը՝ Նիկոլաս Տեսլայի կյանքը և միայնությունը

Նրա անունը այսօր կապում են նորարարության, գյուտարարության և նույնիսկ «խենթության» հետ։ Բայց ո՞վ էր իրականում Տեսլան, և ինչու է նրա կյանքը համարվում միաժամանակ հանճարի և ողբերգության խորհրդանիշ։

ՍԿԻԶԲՆԱԿԱՆ ՏԱՐԻՆԵՐԸ

• Տեսլան ծնվել է 1856 թ. հուլիսի 10-ին, փոքրիկ գյուղում՝ Սմիլյանում (այժմ՝ Խորվաթիա, այն ժամանակ՝ Ավստրո-Հունգարիա)։
• Նրա մայրը՝ Գեորգինա Տեսլան, տանը պատրաստում էր կենցաղային սարքեր ու ուներ անհավանական հիշողություն։ Տեսլան միշտ ասում էր, որ իր հանճարը մորից է ժառանգել։
• Երիտասարդ տարիքում նա տառապում էր տեսողական և լսողական հալյուցինացիաներով։ Երբեմն նա կարողանում էր իր աչքի առաջ «տեսնել» գյուտը, նախքան իրականում այն կառուցելը։

ՀԱՆՃԱՐ, ՈՐԸ ՄՏԱԾՈՒՄ ԷՐ ԱՊԱԳԱՅՈՎ

Տեսլան երբեք չէր գոհանում ժամանակակից գիտությամբ․ նա միշտ փորձում էր բացել հաջորդ դուռը։

• Փոխհոսանքի համակարգ - հենց նա է ներդրել այն, ինչով այսօր աշխատում են մեր էլեկտրական ցանցերը։ Թոմաս Էդիսոնը պնդում էր, որ դա վտանգավոր է, բայց պատմությունը ցույց տվեց հակառակը։
• Ռադիո - մինչ Գուլյելմո Մարկոնին համարվում է ռադիոյի գյուտարարը, իրականում հենց Տեսլան էր նախապես ցույց տվել անլար հաղորդման սկզբունքները։ ԱՄՆ Գերագույն դատարանը հետագայում ճանաչեց նրա առաջնայնությունը։
• Անլար էներգիա - Տեսլայի ամենամեծ երազանքը։ Նա փորձեց կառուցել աշտարակ, որը կփոխանցեր էլեկտրականություն առանց մալուխների՝ ուղղակի օդի միջով։ Այդ նախագիծը երբեք չիրականացվեց։

ՄԱՐԴ, ՈՐԸ ՉԷՐ ՄՏԱԾՈՒՄ ՓՈՂԻ ՄԱՍԻՆ

Տեսլան չուներ գործարարական մտածողություն։ Նրա համար կարևոր էր ոչ թե հարստությունը, այլ գաղափարի իրականացումը։

• Երբ Westinghouse ընկերությունը կանգնեց ֆինանսական խնդիրների առաջ, Տեսլան պատռեց իր սեփական պայմանագիրը, որով կարող էր միլիոնատեր դառնալ։ Նա ասաց․ «Ես չեմ ուզում ձեր ընկերությունը կործանվի, ես գիտեմ, որ ապագան մեր համակարգինն է»։
• Նրա գյուտերից շատերը երբեք չփողարկվեցին, քանի որ նա չէր մտածում առևտրի մասին։

ՏԵՍԼԱ ԵՎ ԷԴԻՍՈՆ - «ՀԱԶԱՐԱՄՅԱ ՊԱՅՔԱՐ»

Տեսլայի կյանքում ամենահայտնի հակամարտությունը Թոմաս Էդիսոնի հետ էր։

• Էդիսոնը պաշտպանում էր մշտական հոսանքը (DC), մինչդեռ Տեսլան պնդում էր փոխհոսանքի (AC) առավելությունների վրա։
• «Հոսանքների պատերազմը» դարձրեց նրանց թշնամիներ։ Էդիսոնը նույնիսկ հանրային ցույցեր էր կազմակերպում՝ կենդանիներին սպանելով AC հոսանքով՝ ապացուցելու համար, թե որքան վտանգավոր է այն։
• Բայց վերջնական հաղթանակը Տեսլայինն էր․ հենց նրա համակարգով է աշխատում մեր էլեկտրական ցանցը մինչ այսօր։

ՏԵՍԼԱՅԻ ՏԱՐՈՐԻՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Նրա կյանքը լի էր տարօրինակ սովորություններով, որոնք ամրապնդեցին «խենթ հանճար» պատկերը։

• Նա վախենում էր միկրոբներից և ամեն անգամ հյուրանոցում մուտքի մոտ տասնյակ սրբիչ էր օգտագործում։
• Չի կարողացել ուտել ուտելիք, որը դիպչում էր ականջօղերով կանանց։
• Ամբողջ կյանքում մնաց միայնակ․ ասում էր՝ «Ես չունեմ ժամանակ կանանց համար։ Ես ինձ նվիրել եմ գիտությանը»։
• Նա սիրում էր աղավնիներին։ Վերջին տարիներին ընկերություն էր անում Նյու Յորքի հրապարակներում ապրող աղավնիների հետ։ Մեկ աղավնիի մասին նա ասում էր․ «Ես նրան սիրում էի այնպես, ինչպես մարդը սիրում է կնոջը»։

ՎԵՐՋԻՆ ՏԱՐԻՆԵՐԸ

Տեսլան աստիճանաբար մոռացվեց։ Նրա ներդրումները շատերը յուրացրին, նա կորցրեց հովանավորներին։

• Վերջին տարիներին ապրում էր Նյու Յորքի հյուրանոցներում՝ վարկերով ու պարտքերով։
• 1943-ին նա մահացավ հասարակ հյուրանոցային սենյակում, 87 տարեկան։ Նրա սենյակից գտան միայն գրքեր, թղթեր և աղավնիների կեր։
• Հետմահու ԱՄՆ-ն և ամբողջ աշխարհը սկսեցին ընդունել նրա մեծությունը։

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՓԱՍՏԵՐ

• Տեսլան ուներ ավելի քան 300 արտոնագիր (պատենտ) տարբեր գյուտերի համար։
• Նա խոսում էր 8 լեզվով։
• Երբեք չի ամուսնացել։ Նրա կարծիքով՝ գյուտարարի ուղեղը չի կարող «կիսվել»։
• Ասում են՝ Տեսլան քնում էր միայն 2 ժամ օրվա ընթացքում։

Նիկոլա Տեսլան օրինակ է, թե ինչպես կարող է մարդը լինել հանճարեղ ու միաժամանակ ողբերգական կերպար։ Նա աշխարհին տվեց էլեկտրականություն, ռադիո և գիտական երազանքներ, բայց չստացավ այն գնահատանքը, որը արժանի էր։ Նրա կյանքը հիշեցնում է մեզ, որ հանճարը միշտ չէ, որ ապրում է շքեղությամբ․ երբեմն այն ավարտվում է մենակության մեջ։

Այսօր Տեսլայի անունը կրում է ոչ միայն էլեկտրական մեքենան արտադրող ամենահեղինակավոր ընկերություններից մեկը, այլև միլիարդավոր մարդկանց երազանքները՝ ապագայի էներգիայի մասին։