Ալկոհոլը՝ թշնամի թե ընկեր․ գիտական փաստեր

Այս հոդվածում կվերլուծենք, թե ինչպես է ալկոհոլը ազդում օրգանիզմի վրա, ինչ են ասում նորագույն հետազոտությունները, որտեղ են գիտնականների տարաձայնությունները և արդյո՞ք հնարավոր է գտնել «ոսկե միջին»։

Ալկոհոլի ազդեցությունը օրգանիզմի վրա

Ալկոհոլը՝ էթանոլը, օրգանիզմի համար կենսաքիմիական ակտիվ նյութ է։ Այն ներծծվում է արյան մեջ և անմիջապես ազդում է բազմաթիվ համակարգերի վրա։

1. Ուղեղ և նյարդային համակարգ

• Ալկոհոլը նվազեցնում է ուղեղի ակտիվությունը, ազդելով նյարդային ազդակների փոխանցման վրա։
• Փոքր քանակը կարող է առաջացնել հանգստություն և սոցիալական բացություն։
• Մեծ քանակը՝ հակառակը, խաթարում է հիշողությունը, հավասարակշռությունը և կենտրոնացումը։

Հետազոտություն՝ Harvard Medical School (2020):

Բարձր ալկոհոլի օգտագործումը նվազեցնում է մոխրագույն նյութի ծավալը ուղեղում՝ արագացնելով ճանաչողական ծերացումը։

2. Սրտանոթային համակարգ

Ալկոհոլի ազդեցությունը սրտի վրա ամենավիճահարույց թեմաներից է․

• Չափավոր օգտագործման կողմնակիցները պնդում են, որ օրական մեկ բաժակ գինին բարձրացնում է “լավ” խոլեստերինի (HDL) մակարդակը։
• Lancet (2018) գլոբալ ուսումնասիրությունը հակադարձում է․ նույնիսկ փոքր քանակի ալկոհոլը բարձրացնում է սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը։

Փաստ․ WHO-ի տվյալներով, ալկոհոլը տարեկան դառնում է 3 միլիոն մահվան պատճառ, հիմնականում սրտանոթային և լյարդային խնդիրների պատճառով։

3. Լյարդի առողջություն

Լյարդը առաջինն է «հարված ստանում» ալկոհոլից․

• Ալկոհոլը լյարդում քայքայվում է ածխաջրերի և էնզիմների միջոցով։
• Չափից շատ օգտագործման դեպքում առաջանում է ճարպային լյարդ, ապա՝ ալկոհոլային հեպատիտ։
• Երկարաժամկետ օգտագործումը կարող է բերել ցիռոզի՝ անշրջելի վիճակի։

Վիճակագրություն՝ WHO

• Ալկոհոլային ցիռոզը տարեկան դառնում է մոտ 500,000 մահվան պատճառ։

4. Մարսողական համակարգ և քաղցկեղի ռիսկեր

Ալկոհոլը բացասաբար է ազդում մարսողական օրգանների վրա․

• International Agency for Research on Cancer (IARC) ալկոհոլը դասում է կարկինոգենների առաջին խմբում։
• Բարձրացնում է հետևյալ քաղցկեղների հավանականությունը․
• բերանի խոռոչ
• կոկորդ
• կերակրափող
• լյարդ
• կոլորեկտալ
• 
  

5. Ալկոհոլը և քնի խանգարումները

Շատերը կարծում են, որ ալկոհոլը օգնում է քնել, սակայն իրականում այն վատացնում է քնի որակը․

• Այն նվազեցնում է REM քնի փուլը, որն անհրաժեշտ է հիշողության և հոգեկան առողջության համար։
• Արդյունքում՝ նույնիսկ երկար քնից հետո դուք կարող եք արթնանալ հոգնած։

Արդյո՞ք փոքր քանակը օգտակար է

Վերջին տասնամյակների ընթացքում հաճախ լսել ենք, որ «օրական մեկ բաժակ գինի օգտակար է սրտի համար»։ Սակայն նոր հետազոտությունները հակասում են այդ գաղափարին։

• Lancet (2018):
• Պարզվել է, որ անվտանգ չափաբաժին գոյություն չունի։ Նույնիսկ օրական 100 մլ գինի օգտագործելը նվազեցնում է կյանքի տևողությունը։
• European Society of Cardiology (2022):
• Ցույց է տվել, որ նույնիսկ փոքր չափաբաժինները բարձրացնում են արյան ճնշումը և արտրիալ ֆիբրիլյացիայի ռիսկը։

Ալկոհոլի հոգեբանական ազդեցությունը

Բացի ֆիզիկական հետևանքներից, ալկոհոլը ազդում է նաև հոգեկան առողջության վրա․

• Սկզբնական փուլում այն նվազեցնում է սթրեսի և անհանգստության մակարդակը, բայց երկարաժամկետ՝ հակառակ էֆեկտ ունի։
• Depression and Anxiety Journal (2021) հետազոտությունը ցույց է տվել, որ հաճախակի ալկոհոլ օգտագործողների մոտ դեպրեսիայի և անհանգստության ռիսկը բարձր է 30%-ով։
• Ալկոհոլը նաև մեծացնում է կախվածության հավանականությունը․ ըստ National Institute on Drug Abuse, մոտ 14 միլիոն մարդ ԱՄՆ-ում տառապում է ալկոհոլային կախվածությամբ։

Երբ ալկոհոլը դառնում է վտանգավոր

Ալկոհոլի օգտագործման «անվտանգ» և «վտանգավոր» սահմանները մշուշոտ են։ WHO-ն առաջարկում է հետևյալ մոտեցումը․

• Անվտանգ չափաբաժին գոյություն չունի։
• Եթե օգտագործում եք, ապա տղամարդկանց համար մինչև 2 ստանդարտ խմիչք, կանանց՝ մինչև 1՝ ոչ ամեն օր։
• «Ստանդարտ խմիչք» = 150 մլ գինի կամ 330 մլ գարեջուր կամ 40 մլ օղի։

Ալկոհոլի դրական կողմերը․ առասպե՞լ, թե՞ իրականություն

Կան հետազոտություններ, որոնք գտնում են որոշ օգտակար ազդեցություններ․

• Կարմիր գինին պարունակում է ռեսվերատրոլ՝ հզոր հակաօքսիդանտ, որը նպաստում է սրտանոթային առողջությանը։
• Սակայն վերջին տվյալներով՝ ռեսվերատրոլի ազդեցությունը շատ ավելի ուժեղ է խաղողի և հատապտուղների մեջ, քան գինու։

Այսպիսով՝ ալկոհոլի օգտակարությունը վիճելի է, իսկ վնասը՝ ապացուցված։

Վիճակագրություն

• Ըստ WHO տվյալների՝ ալկոհոլը տարեկան դառնում է 3 միլիոն մահվան պատճառ։
• Ալկոհոլային կախվածությամբ տառապում է շուրջ 107 միլիոն մարդ աշխարհում։
• Ալկոհոլի պատճառով առաջացած քաղցկեղը կազմում է բոլոր քաղցկեղների 5%-ը։

Ինչպես նվազեցնել ռիսկերը

1. Սահմանափակել հաճախականությունը և քանակը։
2. Անհրաժեշտության դեպքում փոխարինել ալկոհոլը ոչ ալկոհոլային ըմպելիքներով։
3. Ուշադիր լինել հոգեկան առողջության վրա ունեցած ազդեցությանը։
4. Խուսափել ալկոհոլից սթրեսի ժամանակ․ դա միայն խորացնում է խնդիրները։

Ալկոհոլը երբեք «անվնաս» չէ։ Չնայած որոշ հետազոտություններ խոսում են փոքր դոզաների հնարավոր օգուտների մասին, ավելի ու ավելի շատ գիտական տվյալներ ցույց են տալիս, որ անվտանգ սահման գոյություն չունի։

Եթե ուզում եք երկար և առողջ ապրել՝

• սահմանափակեք ալկոհոլի օգտագործումը,
• ուշադրություն դարձրեք լյարդի, սրտի և ուղեղի առողջությանը,
• և նախապատվություն տվեք բնական, ալկոհոլազուրկ լուծումներին։